inkomotininews@gmail.com

Όλα όσα δεν ξέρετε ή νομίζετε πως ξέρετε για την υπέρταση

του Πασχάλη Σόφτα, Ειδικού Καρδιολόγου

Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί ένα από τα συχνότερα και μεγαλύτερα προβλήματα υγείας της σύγχρονης εποχής.

Υπολογίζεται πως πάσχουν από αυτή γύρω στα 2.500.000 (!) Έλληνες, από τους οποίους σχεδόν οι μισοί δεν το γνωρίζουν (!), και...
...μεγάλο μέρος των υπολοίπων υποθεραπεύεται παρ’ όλο που τα ποσά της φαρμακευτικής δαπάνης για αντιυπερτασικά φάρμακα είναι τεράστια.

Ποιος φταίει όμως για αυτό που συμβαίνει; Πολλά μπορεί να υποθέσει κανείς.

Σίγουρα, το ότι η υπέρταση είναι συνήθως ασυμπτωματική, παίζει έναν σημαντικό ρόλο.

Το ότι ο άνθρωπος νοιάζεται περισσότερο για το παρόν παρά για το μέλλον, επίσης μπορεί να είναι ένα αίτιο.

Αυτό που πάντως δεν πρέπει να υπάρχει στις μέρες μας, είναι η ανεπαρκής γνώση του κοινού για το πρόβλημα, και κυρίως οι λανθασμένες αντιλήψεις που είναι διαδεδομένες με φήμες, και δυστυχώς βαθιά ριζωμένες στις πεποιθήσεις μας.

Είναι αρκετά ενδιαφέρον να δει κανείς πόσα πράγματα μαθαίνει μέσα από τις ερωτήσεις – απορίες των ασθενών και τις απλοϊκές απαντήσεις του γιατρού για την υπέρταση.

Παρατίθενται λοιπόν παρακάτω μερικά ερωτήματα με σύντομες και κατανοητές απαντήσεις, χωρισμένα σε θεματικές ενότητες, που ελπίζω να λύσουν κάποιες απορίες και να γεννήσουν νέες που περιμένουν απάντηση, αλλά τουλάχιστον να ευαισθητοποιήσουν όλους μας απέναντι στη μάστιγα της υπέρτασης  

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

- Είμαι 52 χρονών, υπερτασικός. Τελευταία δεν βλέπω καλά και ο οφθαλμίατρος μου συνταγογράφησε γυαλιά. Είναι συνέπεια της υπέρτασης;

Το πιθανότερο είναι να μην οφείλεται στην υπέρταση! Σε αυτή την ηλικία, σε πολλούς εκδηλώνεται η πρεσβυωπία που δυσχεραίνει την κοντινή όραση. Μετά τα 50 οι περισσότεροι χρειάζονται γυαλιά για πιο εύκολο διάβασμα. Είναι λοιπόν σημαντικό μετά τα 40 να γίνεται επίσκεψη στον οφθαλμίατρο μεταξύ των άλλων και για τη μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, ώστε να προληφθεί μία πρόωρη αύξησή της. 

- Όταν ζορίζομαι το πρόσωπό μου γίνεται πολύ κόκκινο, και πολλές φορές μου «ανοίγει» η μύτη και τρέχει αίμα. Είναι σύμπτωμα της υπέρτασης;

Στα περισσότερα περιστατικά η χρόνια υπέρταση δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα (αλλά φυσικά δεν παύει να είναι επικίνδυνη), σπάνια όμως αναφέρονται ερυθρότητα στο πρόσωπο, επίσταξη (αιμορραγία από τη μύτη), διαταραχές της όρασης, ζάλη, κεφαλαλγία. Αν έχετε γενικά ενοχλήσεις που δεν μπορείτε να εξηγήσετε, πρέπει να απευθυνθείτε στον γιατρό σας, που στα πλαίσια της κλινικής εξέτασης θα ελέγξει και την αρτηριακή πίεση. Ασχέτως όμως της ιατρικής εξέτασης, καλό είναι να μετράτε την αρτηριακή πίεση μια φορά τον χρόνο από κάποιον που γνωρίζει να το κάνει σωστά.

- Τι είναι η υπερτασική κρίση;

Είναι μια μεγάλη αύξηση της αρτηριακής πίεσης που υπερβαίνει το 180/110 mmHg ή το 220/120mmHg (ανάλογα με τον ορισμό). Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει οξύς κίνδυνος βλάβης σε όργανα, με συνέπεια ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ένα πνευμονικό οίδημα. Αρκετές φορές η πολύ ψηλή πίεση παρουσιάζει συμπτώματα όπως αιμορραγία από τη μύτη, κεφαλαλγία, νευρικότητα, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο στο στήθος. Μπορεί όμως και να περάσει απαρατήρητη. Σε περίπτωση υπερτασικής κρίσης πρέπει να αναζητείται ιατρική βοήθεια και τις περισσότερες φορές χρειάζονται φάρμακα για να την ρυθμίσουν.

- Τι σημαίνει πνευμονική υπέρταση; Είναι το ίδιο με την αρτηριακή υπέρταση;

Όχι. Στην αρτηριακή υπέρταση υπάρχει μια αύξηση της πίεσης στην μεγάλη κυκλοφορία. Στην πνευμονική υπέρταση, πολύ πιο σπάνια πάθηση, αυξάνεται η πίεση του αίματος των πνευμονικών αρτηριών, της μικρής δηλαδή κυκλοφορίας. Συχνά αυτό είναι συνέπεια μιας καρδιακής παθολογικής κατάστασης ή μιας πάθησης των πνευμόνων.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

- Γιατί αυξάνεται η πίεση στο άγχος και στο στρες;

Είναι μια φυσική αντίδραση του οργανισμού. Η ένταση ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα που θέτει τον οργανισμό σε κατάσταση συναγερμού: η καρδιά χτυπάει πιο δυνατά και πιο γρήγορα, και τα αγγεία στενεύουν (αγγειοσυστολή), με αποτέλεσμα την αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Αυτό βέβαια είναι πρόβλημα αν υπάρχει χρονιότητα.

- Είμαι 45 χρονών, με φυσιολογικό βάρος, κάνω γυμναστική, δεν καπνίζω, τρέφομαι σωστά. Τα επαγγελματικά μου καλά, όπως επίσης και στην οικογένεια, αλλά έχω ψηλή πίεση. Τι φταίει;

Η υπέρταση δεν εξαρτάται μόνο από το στυλ και τις συνήθειες της ζωής, αλλά πολλές φορές υπάρχει και γενετική προδιάθεση.  Πρέπει να υπάρχει όμως επιμονή στον υγιεινό τρόπο ζωής γιατί αυτός συνεισφέρει στη διατήρηση της υγείας την καρδιάς και των αγγείων, παρά την παρουσία της υπέρτασης.

- Είμαι 53 χρονών και υπερτασικός. Παίρνω κανονικά το φάρμακο για την πίεση, άλλα πολλές φορές μέσα στην εβδομάδα η πίεσή μου είναι ψηλή, κυρίως τις βραδινές ώρες. Το Σαββατοκύριακο και στις διακοπές είναι φυσιολογική. Από τι εξαρτάται;

Οι αιτίες μπορεί να είναι διάφορες. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχει λιγότερο στρες και λιγότερη ένταση στο τέλος της εβδομάδας και στις διακοπές, ο ύπνος να είναι περισσότερος ή να αλλάζει η διατροφή (κυρίως η πρόσληψη αλατιού). Πρέπει να γίνει προσπάθεια να μεταφερθούν όλοι οι θετικοί παράγοντες και στην καθημερινή δραστηριότητα. Ίσως και να χρειάζεται η προσθήκη στην αγωγή κι άλλου φαρμάκου ή να αυξηθεί η δοσολογία του λαμβανόμενου.

- Είμαι 58 ετών. Η μητέρα και ο πατέρας μου ήταν υπερτασικοί, όπως επίσης κι ο αδερφός μου από την ηλικία των 45. Κινδυνεύω κι εγώ από την υπέρταση;

Ναι, αυτό είναι αλήθεια, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος υπέρτασης λόγω της κληρονομικής προδιάθεσης. Πρέπει να μετράτε την πίεση τουλάχιστον μία φορά το χρόνο ώστε εγκαίρως να διαπιστώσετε τις υψηλές τιμές. Ένας υγιής τρόπος ζωής (χωρίς κάπνισμα, με ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση και καλή διαχείριση του στρες), μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης της υπέρτασης ακόμη και αν υπάρχει η γονιδιακή προδιάθεση.

- Είμαι 78 ετών και όλοι οι συνομήλικοί μου έχουν υψηλή πίεση. Συνεπώς η υπέρταση είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο της γήρανσης;

Ο κίνδυνος της υπέρτασης αυξάνεται με την ηλικία, και γενικά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έχουν τιμές αρτηριακής πίεσης μεγαλύτερες από τους νεότερους. Όμως η υπέρταση δεν είναι φυσιολογική ούτε καν στους υπερήλικες. Μάλιστα, στους υπερτασικούς ανθρώπους με μεγάλη ηλικία, αυξάνεται και ο κίνδυνος των επιπλοκών. Για αυτό το λόγο και οι ειδικοί σήμερα συμφωνούν πως ακόμα και στα άτομα άνω των 70 ετών η πίεση θα πρέπει να ρυθμίζεται στις φυσιολογικές τιμές, ιδίως σε όσους πάσχουν από καρδιοπάθειες και σακχαρώδη διαβήτη.

- Καπνίζω σχεδόν ένα πακέτο την ημέρα. Πρόσφατα διαπίστωσα πως είμαι υπερτασικός. Η πίεσή μου θα γυρίσει στα φυσιολογικά επίπεδα αν κόψω το κάπνισμα;

Υπάρχουν καλές πιθανότητες ώστε η αρτηριακή πίεση να μειωθεί λίγο. Δύσκολα όμως οι τιμές της θα γυρίσουν σε τελείως φυσιολογικά επίπεδα. Όντως επιδρούν στην αρτηριακή πίεση πολλοί παράγοντες πέραν του καπνίσματος, όπως η ηλικία, η κληρονομική προδιάθεση, η διατροφή, η άσκηση, κ.τ.λ. Όμως σε κάθε περίπτωση, η διακοπή του καπνίσματος ωφελεί τον οργανισμό: ο κίνδυνος εμφράγματος του μυοκαρδίου, εγκεφαλικού επεισοδίου, θρόμβωσης ενός αγγείου, πνευμονικών παθήσεων και κυρίως πολλών μορφών καρκίνου θα μειωθεί αισθητά.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

- Πέρα από την υπέρταση, ο γιατρός μου διέγνωσε μεταβολικό σύνδρομο. Περί τίνος πρόκειται;

Ο όρος «μεταβολικό σύνδρομο» σημαίνει πως σε κάποιον ασθενή συνυπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές ασθένειες: αυξημένο βάρος σώματος με μεγάλη περιφέρεια της μέσης, υπερλιπιδαιμία, υπέρταση, τάση για υψηλές τιμές σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία). Οι άνθρωποι με μεταβολικό σύνδρομο έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη και παθήσεων των αιμοφόρων αγγείων. Έτσι, είναι αναγκαία η ρύθμιση του κάθε παράγοντα κινδύνου ξεχωριστά, με επεμβάσεις στον τρόπο ζωής και ενδεχομένως με την χρήση φαρμάκων.

- Κάπου διάβασα ότι η υπέρταση μπορεί να επηρεάσει και τη μνήμη, αληθεύει;

Ναι, είναι αλήθεια. Η παρατεταμένη υπέρταση επηρεάζει την αιμάτωση του εγκεφάλου και μπορεί να προκαλέσει διάφορες διαταραχές της λειτουργικότητας του εγκεφάλου. Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι ασθενείς με υπέρταση που δεν λαμβάνουν θεραπευτική αγωγή παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών της μνήμης και άλλων παθήσεων όπως η άνοια.

- Πριν τρία χρόνια μου διαγνώστηκε αρτηριακή υπέρταση. Από τότε παίρνω καθημερινά φάρμακα και η πίεση είναι φυσιολογική. Γιατρεύτηκα; Θα ήθελα να το μάθω για να σταματήσω τα φάρμακα.

Τα αντιυπερτασικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά στη μείωση των υψηλών τιμών της αρτηριακής πίεσης αλλά δεν έχουν επίδραση στα αίτια δημιουργίας της. Η πλήρης απαλλαγή από τα φάρμακα είναι πολύ σπάνια και γίνεται όταν υπάρχει εξάλειψη του οργανικού αιτίου της. Έτσι, αν διακοπεί η λαμβανόμενη θεραπεία, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι τιμές της πίεσης θα ξανανέβουν. Πρέπει να γίνει διάλογος με τον γιατρό, ίσως και να υπάρχει πιθανότητα καθοδηγούμενης μείωσης των φαρμάκων. Αυτή η πιθανότητα εξαρτάται εκτός των άλλων και από τους παράγοντες κινδύνου που υπάρχουν και αν αυτοί μπορούν να αντιμετωπιστούν.

- Η μητέρα μου είχε ψηλή πίεση και δεν μπορούσε να την ελέγξει. Πέθανε 69 χρονών από εγκεφαλικό. Υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ αυτών των δύο;

Είναι σχεδόν βέβαιο. Η υπέρταση είναι ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο, και οι ασθενείς που δεν καταφέρνουν να κρατούν την πίεσή τους σε φυσιολογικά επίπεδα εκδηλώνουν εγκεφαλικά επεισόδια πολύ συχνότερα σε σχέση αυτούς που το επιτυγχάνουν. Δεδομένου βέβαια ότι στην υπέρταση υπάρχει και η κληρονομική προδιάθεση, και ο δικός σας ο κίνδυνος είναι πιο υψηλός από άλλους. Θα πρέπει να μετράτε την πίεσή σας περιοδικά ώστε να διαπιστωθεί έγκαιρα πιθανή υπέρταση.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

- Με μία ισορροπημένη διατροφή μπορώ να μειώσω την πίεσή μου σε σημείο που να μη χρειάζονται πια φάρμακα;

Υπάρχουν καλές πιθανότητες ώστε χάρη σε μια σωστή και υγιεινή διατροφή να μειωθούν οι τιμές της αρτηριακής πίεσης. Δύσκολα όμως θα γυρίσουν πλήρως σε φυσιολογικά επίπεδα ώστε να μη χρειάζονται καθόλου φάρμακα. Όντως, κι άλλοι παράγοντες επιδρούν στην παρουσία της υπέρτασης, όπως η ηλικία, η γενετική προδιάθεση, η σωματική άσκηση, το στρες και άλλα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η προσεκτική και υγιεινή διατροφή και το χαμηλό σωματικό βάρος πρέπει να είναι κύριο μέλημα ώστε να ωφεληθούν κυρίως η καρδιά και τα αγγεία.

- Έχω πίεση και την ελέγχω με φάρμακα. Ενώ άλλαξα προς το καλύτερο τη διατροφή μου, η χοληστερίνη μου είναι ακόμα πολύ ψηλή. Είναι μεγάλο πρόβλημα δεδομένης της υπέρτασης;

Όσο περισσότεροι παράγοντες κινδύνου συνυπάρχουν σε έναν οργανισμό, μεταξύ των οποίων και οι αυξημένες τιμές στο αίμα της χοληστερόλης, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καρδιαγγειακής πάθησης. Δυστυχώς σε πολλούς δεν αρκεί η δίαιτα και η σωστή διατροφή για διορθώσει τις τιμές της χοληστερόλης, γιατί αυτή δεν προσλαμβάνεται μόνο με την τροφή στον οργανισμό αλλά παράγεται και εντός του. Πρέπει να συζητηθεί η κατάσταση με τον θεράποντα ιατρό γιατί ενδεχομένως να χρειάζεται υπολιπιδαιμική φαρμακευτική αγωγή.

- Άκουσα πως για να μειώσεις την πίεση χρειάζεται να καταναλώνεις πολλά φρούτα και λαχανικά.

Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι σημαντικά συστατικά μιας ισορροπημένης διατροφής, υγιεινής για την καρδιά και τα αγγεία. Έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και είναι πηγή ιχνοστοιχείων, βιταμινών, άλλων φυτικών ουσιών και καλίου, αλλά περιέχουν λίγα μόνο λιπαρά και ελάχιστο αλάτι. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά συνεισφέρουν στη διατήρηση της πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα.

- Μήπως υπάρχει μία συγκεκριμένη δίαιτα με την οποία να μπορώ να μειώσω αποτελεσματικά την πίεσή μου;

Όχι, προς στιγμήν δεν γνωρίζουμε κάτι τέτοιο. Για την υπέρταση προτείνεται μία ισορροπημένη δίαιτα με πολλά φρούτα και λαχανικά, με προϊόντα δημητριακών ολικής άλεσης, με ψάρια και γαλακτοκομικά με λίγα λιπαρά, με ελάχιστα ζωικά λίπη και μικρή κατανάλωση αλατιού και αλκοόλ. Αρκετοί που ακολούθησαν αυτή τη διατροφή, κατάφεραν να μειώσουν λίγο την αρτηριακή τους πίεση. Σε πολλές από τις δίαιτες που κυκλοφορούν χρειάζεται να στερηθούν πολλές τροφές ή να καταναλωθούν άλλες σε υπερβολική ποσότητα. Αυτό φυσικά μόνο ισορροπημένη διατροφή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, και μάλιστα μπορεί να προκαλέσει βασικές ελλείψεις στον οργανισμό.

- Δε χρησιμοποιώ καθόλου αλάτι στο μαγείρεμα ούτε και στο τραπέζι προσθέτω ποτέ στο φαγητό. Πώς μπορώ να περιορίσω ακόμα περισσότερο την κατανάλωσή του;

Πρέπει να ενημερωθείτε για την περιεκτικότητα σε αλάτι των διαφόρων τροφίμων. Για παράδειγμα, το ψωμί και το τυρί περιέχουν πολύ αλάτι, όπως και τα λουκάνικα, τα έτοιμα μείγματα με καρυκεύματα, τα σνακ. Ακόμα και οι σούπες σε φακελάκι, τα προπαρασκευασμένα φαγητά και τα κατεψυγμένα, έχουν υπερβολικό αλάτι. Αν χρησιμοποιείτε μεταλλικό νερό προτιμήστε εκείνο με χαμηλή συγκέντρωση νατρίου (κάτω από 150 mg στο λίτρο).

- Κάπου διάβασα ότι ένα ποτήρι κόκκινο κρασί την ημέρα ωφελεί την καρδιά. Από την άλλη λένε πως το αλκοόλ ανεβάζει την πίεση. Ποια είναι η αλήθεια; Και τι ισχύει για την μπύρα και το τσίπουρο;

Ως αρχή για το αλκοόλ, ένας καλός κανόνας είναι, όσο λιγότερο τόσο καλύτερο. Οι υπερτασικοί δε θά ’πρεπε να υπερβαίνουν το όριο των 30 γρ. την ημέρα, που αντιστοιχεί σε 3dl κρασιού ή 7dl μπύρας. Για τις γυναίκες το όριο είναι λίγο χαμηλότερο, δηλαδή 20 γρ. αλκοόλ την ημέρα, που σημαίνει περίπου 2dl κρασιού ή 5dl μπύρας. Ένα ποτήρι κόκκινο κρασιού είναι ωφέλιμο για το κυκλοφορικό σύστημα, μόνο αν μείνει στο ποτήρι! Υπάρχουν αρκετές μελέτες που αποδεικνύουν αυτή τη θετική δράση, κυρίως για το κόκκινο κρασί, και αυτό πρέπει να οφείλεται σε κάποιες φυτικές ουσίες που περιέχονται στο κόκκινο κρασί και δρουν ευεργετικά στα αγγεία. Εδώ πάντως πρέπει να τονιστεί ότι η υπερβολή στο αλκοόλ όχι μόνο επηρεάζει αρνητικά την αρτηριακή πίεση, αλλά αυξάνει και τον κίνδυνο για καρκίνο, ηπατοπάθεια, αλκοολισμό, κ.τ.λ. Όποιος καταναλώνει αλκοόλ, καλό είναι να μην το πράττει καθημερινά, ώστε να μην δημιουργηθεί σχέση εξάρτησης.

- Με την υπέρταση μπορώ ακόμα να πίνω καφέ; Αληθεύει πως ο ντεκαφεϊνέ μπορεί να αυξήσει την πίεση;

Για τον καφέ η απάντηση είναι ναι. Μέχρι δυο καφέδες την ημέρα δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Για τον ντεκαφεϊνέ όμως οι μελέτες δεν έδειξαν όλες το ίδιο αποτέλεσμα, κι έτσι καλό είναι να αποφεύγεται από τους υπερτασικούς.

- Άκουσα πως οι πολλοί καφέδες ανεβάζουν την πίεση. Όσο για τα energy drinks; Και αυτά τα «ενεργειακά» ροφήματα επιδρούν στην πίεση;

- Ναι. Λόγω της πολύ υψηλής περιεκτικότητας σε καφεΐνη μπορούν να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση. Γι’ αυτό το λόγο οι υπερτασικοί θα πρέπει να τα αποφεύγουν. Επιπλέον τα ροφήματα αυτά περιέχουν πολλή ζάχαρη και συνεπώς «ανούσιες» θερμίδες που έχουν σαν αποτέλεσμα το αντίθετο από αυτό για το οποίο τα διαφημίζουν.

- Λέγεται ότι το πράσινο τσάι κατεβάζει την πίεση αλλά και ότι δρα ευεργετικά ως προς την πρόληψη της υπέρτασης. Αυτό αληθεύει;

Ναι. Σε πολλές μελέτες φάνηκε πως άτομα που πίνουν καθημερινά πράσινο τσάι παρουσιάζουν χαμηλότερο κίνδυνο υπέρτασης από αυτούς που δεν το καταναλώνουν. Μάλιστα, όσο περισσότερο πράσινο τσάι έπιναν, τόσο μειωνόταν και ο κίνδυνος της υπέρτασης. Όμως όποιος είναι ήδη υπερτασικός, δεν μπορεί να ρυθμίσει την πίεσή του μόνο με το πράσινο τσάι.

ΑΣΚΗΣΗ

- Κάνω γυμναστική καθημερινά, κυρίως ασκήσεις ενδυνάμωσης. Τώρα που ανακάλυψα πως έχω υπέρταση πρέπει να διακόψω την άσκηση;

Η γυμναστική και η άσκηση συμβάλουν πολύ στη διατήρηση «σε φόρμα» της καρδιάς και των αγγείων, και με την τακτική δυναμική άσκηση η αρτηριακή πίεση σε βάθος χρόνου υποχωρεί. Όμως κάποια αθλήματα και δραστηριότητες που απαιτούν μυϊκή δύναμη, όπως η άρση βαρών, δεν ενδείκνυνται όταν υπάρχει υπέρταση, γιατί κατά την προσπάθεια υπάρχει ο κίνδυνος της υπερβολικής αύξησης της αρτηριακής πίεσης. Πολύ καλύτερες είναι οι δυναμικές δραστηριότητες, όπως το γρήγορο περπάτημα, το jogging, το ποδήλατο, η γυμναστική. Η προπόνηση ενδυνάμωσης επιτρέπεται μόνο όταν η αρτηριακή πίεση είναι καλά ελεγμένη.

- Ποια είναι τα αθλήματα που ενδείκνυνται στους υπερτασικούς;

Ιδανικά για την καρδιά και τα αγγεία αποδείχτηκαν τα δυναμικά αθλήματα αντοχής, όπως για παράδειγμα το γρήγορο περπάτημα, το βάδην, το jogging, το ποδήλατο, το cross-country σκι, η κολύμβηση, ο χορός, το aquafit, κ.τ.λ. Με τακτική προπόνηση η αρτηριακή πίεση μπορεί να υποχωρήσει.

- Είμαι 48 χρονών, υπερτασικός, και υπέρβαρος κατά 10 κιλά. Είμαι πια αποφασισμένος να προσέχω την υγεία μου, να κάνω γυμναστική και αθλητισμό. Πώς να ξεκινήσω;

Συγχαρητήρια για τη σημαντική αυτή απόφαση. Δεν υπάρχει περίπτωση να το μετανιώσετε ποτέ, γιατί η άσκηση είναι ένα από τα κλειδιά για την υγεία. Με την υπέρταση και τα παραπάνω κιλά, που είναι δύο παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, θα πρέπει πρώτα να επισκεφτείτε τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε την αθλητική δραστηριότητα. Και το καλύτερο θα ήταν να μιλήσετε με έναν προπονητή που θα σας προσαρμόσει το πρόγραμμα άθλησης στις δικές σας δυνατότητες και θα σας δείξει τον σωστό τρόπο των ασκήσεων, ώστε σταδιακά να φτάσετε σε ένα ποθητό αποτέλεσμα. Καλό θα ήταν να επιλέξετε ένα από τα δυναμικά αθλήματα αντοχής που δρουν ευεργετικά σε καρδιά και αγγεία και μειώνουν το σωματικό βάρος.

- Μπορώ να μειώσω την πίεση κάνοντας yoga και ασκήσεις χαλάρωσης;

Η ελάττωση του στρες και η χαλάρωση μπορούν να συνεισφέρουν στη μείωση της πίεσης. Όμως εάν είστε ήδη υπερτασικός, αυτές δεν αρκούν κατά κανόνα για να ρυθμιστεί η αρτηριακή πίεση.

- Είμαι υπερτασικός. Πηγαίνω συχνά στο βουνό για περιπάτους, διαδρομές και αναβάσεις. Το ύψος είναι επικίνδυνο  για την περίπτωσή μου;

Τα άτομα με υπέρταση μπορούν να διαμείνουν στο βουνό χωρίς πρόβλημα. Όμως είναι διαφορετικό να μιλάμε για χαμηλά ύψη έως 1.500 μέτρα και για trekking στα Ιμαλάια στα 4.000 μέτρα. Αν μιλάμε για τη δεύτερη περίπτωση, τότε χρειάζεται προσοχή. Είναι αναγκαία η σταδιακή προσαρμογή στο υψόμετρο, δηλαδή να μη γίνει η ανάβαση από τα 300 μέτρα στα 3.000 μέτρα σε μία μόνο μέρα. Επίσης θα πρέπει να ελέγχεται η αρτηριακή πίεση σε μεγάλα ύψη. Πάντως, με την αύξηση του υψομέτρου, αυξάνεται κυρίως η πίεση στα αγγεία των πνευμόνων, και καλό θα ήταν να συζητηθεί με τον γιατρό μία τέτοια εκδρομή σε μεγάλα υψόμετρα.

ΦΑΡΜΑΚΑ

- Συνέχεια ξεχνάω να παίρνω τα φάρμακα της πίεσης. Αυτό είναι κάτι επικίνδυνο;

Πρακτικά άμεσος κίνδυνος δεν υπάρχει, αλλά δεν είναι καλό για την υγεία μία αρρύθμιστη πίεση που συχνά φτάνει σε υψηλές τιμές, γιατί δεν υπάρχει η προστασία των φαρμάκων. Υπάρχουν τρόποι που βελτιώνουν τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή, και πρέπει να συζητηθεί αυτή η παράλειψη με τον γιατρό σας. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να ρυθμιστεί η χορήγηση των φαρμάκων σε μία και όχι σε δύο ή τρεις φορές την ημέρα. Αλλά και στα φαρμακεία υπάρχουν δοχεία διαμερισματοποιημένα με ένδειξη ημέρας και ώρας, στα οποία τοποθετούνται τα φάρμακα της εβδομάδας και διευκολύνεται έτσι κατά πολύ η χορήγησή τους. Μέχρι και εφαρμογές για κινητά έχουν αναπτυχθεί για τον ίδιο σκοπό.

- Αν κάνω μία ζωή πολύ υγιεινή, χωρίς στρες, χωρίς περιττά κιλά, τρώγοντας ελάχιστο αλάτι, θα καταφέρω να απαλλαχθώ από την ανάγκη των φαρμάκων;

Ένας υγιεινός τρόπος ζωής συμβάλει κατά πολύ στη διατήρηση σε καλή κατάσταση της καρδιάς και των αγγείων, και μειώνει την αρτηριακή πίεση, αλλά συνήθως όχι τόσο ώστε να μη χρειάζεται πια αντιυπερτασική φαρμακευτική αγωγή. Όμως ακόμα και η μείωση της δόσης των φαρμάκων που συχνά επιτυγχάνεται, είναι μία θετική εξέλιξη. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να διακοπεί η αγωγή με δική σας πρωτοβουλία.

- Μία συνάδελφος μου είπε πως αντί να παίρνω τα φάρμακα που συνταγογράφησε ο γιατρός για να μειώσω την πίεσή μου, μπορώ να πάρω χαπάκια σκόρδου. Πώς κρίνετε αυτή τη συμβουλή;

Υπάρχουν αρκετές μελέτες που αποδεικνύουν μια μικρή αντιυπερτασική δράση στο σκόρδο. Αυτή όμως η ιδιότητα του σκόρδου είναι πολύ μικρή και σε καμία περίπτωση (ακόμα κι αν η κατανάλωσή του είναι υπερβολική) δε μπορεί να αντικαταστήσει την φαρμακευτική αγωγή. Ενδεχομένως αν κάποιος το επιθυμεί θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως συνοδευτική αγωγή.

- Η πίεσή μου είναι 140/90, 145/90mmHg στις περισσότερες μετρήσεις, δηλαδή οριακή. Παρόλα αυτά ο γιατρός μου έγραψε και φάρμακο για την πίεση γιατί είμαι διαβητική. Τι σχέση έχει ο διαβήτης με την πίεση;

Οι διαβητικοί ασθενείς έχουν πολύ υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, γιατί η διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης αποδεδειγμένα βλάπτει τα αγγεία. Κι έτσι, για όποιον έχει διαβήτη, η υπέρταση είναι χειρότερη από κάποιον που έχει ψηλή πίεση αλλά δεν είναι διαβητικός, και για τον λόγο αυτό τα όρια για τους διαβητικούς θα έπρεπε να είναι χαμηλότερα. Μεγάλες μελέτες έδειξαν ότι με μείωση της πιέσεως κάτω από 130/80 mmHg, βελτιώνεται και η πρόγνωση των ασθενών. Η λήψη αντιυπερτασικών φαρμάκων μάλιστα προστατεύει όχι μόνο από την υψηλή πίεση αλλά και από βλάβες στους νεφρούς και στα μάτια.

- Για να ρυθμίσω την πίεσή μου παίρνω ένα χάπι κάθε μέρα. Μπορώ να παίρνω άφοβα άλλα φάρμακα της επιλογής μου από το φαρμακείο;

Δεν συνιστάται. Είναι πιθανό τα φάρμακα που παίρνετε της επιλογής σας να ενισχύουν ή να μειώνουν τη δράση του αντιυπερτασικού φαρμάκου. Καλό είναι να συζητάτε με το γιατρό για τα φάρμακα που μπορείτε να προμηθευτείτε χωρίς ιατρική συνταγή, για παράδειγμα σε περιπτώσεις εμπυρέτου  ή πόνου.

- Από τότε που παίρνω τα φάρμακα για την πίεση πηγαίνω συνεχώς για ούρηση στο μπάνιο και πολλές φορές έχω πολύ ενοχλητικό βήχα. Τι πρέπει να κάνω;

Αρκετά φάρμακα για την υπέρταση παρουσιάζουν διουρητική δράση, δηλαδή αυξάνουν την αποβολή ούρων. Ο βήχας μπορεί να είναι παρενέργεια των φαρμάκων και συνήθως παρουσιάζεται με τους λεγόμενους ανταγωνιστές του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (ΑΜΕΑ), αλλά μπορεί να έχει και διαφορετικά αίτια. Πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας που πιθανά θα προσαρμόσει τη δοσολογία των φαρμάκων ή θα χρησιμοποιήσει ένα άλλο που δεν προκαλεί αυτές τις παρενέργειες.

- Ένας φίλος μου που είναι υπερτασικός, εκτός από τα φάρμακα για την πίεση παίρνει μαζί και μία «παιδική» ασπιρίνη. Ο γιατρός μου δεν μου την γράφει. Γιατί;

Η ασπιρίνη σε μικρή δόση δεν χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση της πίεσης αλλά για την αποφυγή δημιουργίας θρόμβων στο αίμα. Συνταγογραφείται μόνο σε ασθενείς που παρουσιάζουν μεγάλο κίνδυνο θρόμβωσης, όπως για παράδειγμα μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, τοποθέτηση stent στα στεφανιαία αγγεία ή αλλού, επέμβαση by pass στην καρδιά, εγκεφαλικό επεισόδιο, κ.τ.λ. Προφανώς εσείς δεν έχετε τον ίδιο κίνδυνο θρόμβωσης που έχει ο φίλος σας, κι έτσι δε χρειάζεται να την λαμβάνετε.

- Εδώ και 5 χρόνια παίρνω το ίδιο φάρμακο για την πίεση. Η φίλη μου παίρνει ένα άλλο που μόλις κυκλοφόρησε. Δεν είναι καλύτερα να παίρνω κι εγώ ένα καινούργιο φάρμακο;

Για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης υπάρχουν αρκετές διαφορετικές δραστικές ουσίες. Ποιά όμως από αυτές θα χρησιμοποιηθεί σε έναν ασθενή, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, που εκτιμά ο γιατρός, για παράδειγμα συνυπάρχουσες ασθένειες, πιθανές παρενέργειες του φαρμάκου, συνολικός κίνδυνος του ασθενή, κ.τ.λ. Για αυτό τον λόγο δεν πρέπει να γίνονται άμεσες συγκρίσεις με τη φίλη σας. Αν το φάρμακο που μέχρι τώρα παίρνετε είναι αποτελεσματικό και δεν προκαλεί παρενέργειες, δεν υπάρχει κανένας λόγος αντικατάστασης της δραστικής ουσίας. Τα καινούργια φάρμακα που κυκλοφορούν δεν σημαίνει πάντα πως είναι καλύτερα από τα ήδη κυκλοφορούντα για χρόνια, αν και πολλές φορές έχουν διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης, που είναι οι κατάλληλοι για συγκεκριμένους ασθενείς.

- Κάθε μέρα παίρνω δύο χάπια για την υπέρταση. Είναι επικίνδυνο να χρησιμοποιήσω το Viagra;

Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να λάβετε το Viagra χωρίς πρώτα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Αυτό το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να γίνουν επικίνδυνες σε ασθενείς με καρδιακές παθήσεις, ιδιαίτερα σε όσους λαμβάνουν νιτρώδη και παρόμοιες ουσίες.

ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

- Όταν μετράω την πίεσή μου στο σπίτι, οι τιμές του δεξιού χεριού διαφέρουν από το αριστερό. Τι σημαίνει αυτό;

Αυτό συμβαίνει σε πολλούς και δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία. Οφείλεται στο ότι τα αγγεία των δύο μεριών του σώματος δεν έχουν την ίδια διάμετρο και την ίδια ελαστικότητα. Θα πρέπει να μετράτε πάντα από το ίδιο χέρι, και συγκεκριμένα από εκείνο που παρουσιάζει την υψηλότερη πίεση. Αν η διαφορά των πιέσεων είναι όμως μεγάλη  (>20mmHg), θα πρέπει αυτό να αναφερθεί στον γιατρό για να διερευνηθούν τα αίτια.

- Όποτε μετράω την πίεση στο σπίτι, την βρίσκω φυσιολογική, ενώ στο ιατρείο είναι συνέχεια ψηλή. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Πιθανότατα πρόκειται για το φαινόμενο «της λευκής ποδιάς» που οφείλεται στην ένταση που υπάρχει κατά τη διάρκεια της εξέτασης από τον ιατρό. Πολλές φορές μάλιστα δεν υπάρχει η αντίληψη της έντασης και του στρες. Καλό είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να γίνεται 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης. Ένας ειδικός καταγραφέας που τοποθετείται στο ιατρείο μετράει ανά τακτά χρονικά διαστήματα την αρτηριακή πίεση ακόμα και κατά τη διάρκεια της καθημερινής δραστηριότητας αλλά και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να διαπιστωθεί αν πρόκειται όντως για την πίεση της λευκής ποδιάς ή για πραγματική υπέρταση που χρειάζεται αντιμετώπιση.

- Εγώ έχω μόνο τη συστολική πίεση υψηλή, ενώ η διαστολική, της καρδιάς, είναι καλή. Πρέπει να πάρω κι εγώ φάρμακα;

Έτσι ακριβώς. Σε αρκετούς, και ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, είναι αυξημένη μόνο η συστολική πίεση. Ο κίνδυνος για την υγεία όμως υπάρχει και σε αυτή την περίπτωση, όπως όταν είναι αυξημένες και οι δύο τιμές. Τα φάρμακα λοιπόν σας είναι απαραίτητα.

- Είμαι 35 χρονών, αθλούμαι συνέχεια και είμαι υγιής. Δε βλέπω τον λόγο για να μετράω την πίεση μου τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.

Σε κάποιες περιπτώσεις η υπέρταση εκδηλώνεται και σε νέους, αθλητικούς, αδύνατους και υγιής κατά τα άλλα ανθρώπους. Μάλιστα είναι ύπουλη γιατί δεν προκαλεί συμπτώματα, και σε βάθος χρόνου αν παραμείνει ανεξέλεγκτη οι βλάβες στα αγγεία γίνονται σημαντικές. Όσο γρηγορότερα γίνεται η διάγνωση και η αντιμετώπιση, τόσο μικρότερος ο κίνδυνος επιπλοκών. Το να μετρά κάποιος μία φορά το χρόνο την πίεσή του είναι απλό, ανέξοδο, διαρκεί το πολύ δύο λεπτά και προλαμβάνει τα χειρότερα.

- Μετράω την πίεσή μου μία φορά κάθε εβδομάδα στο σπίτι. Θα πρέπει να μου την μετρήσει και κάποιος ειδικός πιο σωστά;

Αν οι τιμές είναι φυσιολογικές και το πιεσόμετρο αξιόπιστο, δεν χρειάζεται μέτρηση και από γιατρό, ή θα μπορούσε να γίνει ανά μεγαλύτερα διαστήματα (πχ. ανά έτος ή ανά δύο έτη), κατά τη διάρκεια των τακτικών προληπτικών εξετάσεων. Αν όμως διαπιστώνονται ψηλές τιμές πίεσης και είστε υπό αντιυπερτασική φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να ακολουθήσετε τις συμβουλές του θεράποντος ιατρού για τις σωστές μετρήσεις και για τα διαστήματα που αυτές θα γίνονται.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ-ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

- Είμαι 38 χρονών και εδώ και δύο χρόνια παίρνω φάρμακα για την υπέρταση. Αποφασίσαμε με τον σύζυγο να αποκτήσουμε παιδάκι. Τι θα πρέπει να προσέχω;

Πρέπει να γίνει συζήτηση με τον γιατρό σας. Είναι σημαντικό να υπάρχει καλή ρύθμιση της πίεσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γιατί οι ψηλές πιέσεις μπορούν να βλάψουν τόσο τη μητέρα όσο και το έμβρυο. Το πιθανότερο δε είναι και η αλλαγή των αντιυπερτασικών φαρμάκων, καθώς για ορισμένα υπάρχει αντένδειξη χορήγησής τους κατά την κύηση. Θα χρειαστεί σίγουρα στενή παρακολούθηση από τον γιατρό για όλη την εγκυμοσύνη.

- Και στις δύο εγκυμοσύνες μου παρουσίασα υπέρταση και χρειάστηκαν φάρμακα. Μετά τις γεννήσεις όμως όλα ήταν φυσιολογικά. Τώρα είμαι 43 χρονών. Μήπως είναι πιο εύκολο να εμφανίσω υπέρταση στο μέλλον;

Δυστυχώς έτσι είναι. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης υπέρτασης στη δική σας περίπτωση κυρίως μετά την εμμηνόπαυση. Θα πρέπει μια φορά το χρόνο να μετράτε την πίεσή σας και προληπτικά να διατηρείτε το σωματικό βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα και να έχετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής με ισορροπημένη διατροφή και τακτική άσκηση χωρίς κάπνισμα.

- Είμαι 52 χρονών και πρόσφατα μπήκα στην εμμηνόπαυση. Τώρα αυξάνεται και ο κίνδυνος να εμφανίσω υπέρταση;

Ναι, τώρα αυξάνει ο κίνδυνος της υπέρτασης. Μέχρι την εμμηνόπαυση οι γυναικείες ορμόνες προστατεύουν ως ένα σημείο τις γυναίκες από τα καρδιαγγειακά προβλήματα. Κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση, όταν μειώνεται η παραγωγή αυτών των ορμονών, παύει και η προστασία που υπήρχε. Καλό είναι να μετράτε την πίεσή σας τακτικά και να δώσετε έμφαση στην πρόληψη με μία υγιεινή ζωή.

- Είμαι 32 χρονών και παίρνω αντισυλληπτικά χάπια. Διάβασα πως αυτά προκαλούν υπέρταση. Μήπως να χρησιμοποιώ άλλη μέθοδο αντισύλληψης;

Σε πολλές γυναίκες το αντισυλληπτικό χάπι μπορεί να αυξήσει ελαφρώς την πίεση, αλλά ο κίνδυνος αυτός δεν είναι μεγάλος. Το καλύτερο θα ήταν να το συζητήσετε με τον γυναικολόγο σας, που θα σας ενημερώσει εκτενώς για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των μεθόδων αντισύλληψης. Ποια μέθοδος είναι η καλύτερη, εξαρτάται και από την παρουσία άλλων παραγόντων κινδύνου (κάπνισμα, παχυσαρκία, γενετική προδιάθεση) ή ασθενειών, αλλά και από τις συνθήκες ζωής και τις προσωπικές σας ανάγκες. Για όσο καιρό όμως αποφασίσετε να κάνετε τη θεραπεία με τα αντισυλληπτικά χάπια, πρέπει να ελέγχετε την πίεσή σας τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο.

ΠΑΙΔΙΑ

- Εγώ κι ο άντρας μου μετράμε τακτικά την πίεσή μας στο σπίτι. Να τη μετράμε και στα παιδιά μας;

Όχι, δεν χρειάζεται. Στα παιδιά η υπέρταση είναι πολύ σπάνια και συνήθως σε συνδυασμό με άλλες ασθένειες. Επιπλέον στα παιδιά δεν ισχύουν οι ίδιες τιμές φυσιολογικής πίεσης με τους ενήλικες, αλλά και το πιεσόμετρο που χρησιμοποιείτε δεν είναι κατάλληλο για παιδιά και δεν κάνει σε αυτά αξιόπιστες μετρήσεις. Άλλωστε ο παιδίατρος τα εξετάζει συχνά ούτως ή άλλως.

ΧΑΜΗΛΗ ΠΙΕΣΗ

- Έχω συνέχεια χαμηλή πίεση, είναι επικίνδυνο; 
Πολλοί άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, έχουν χαμηλές τιμές αρτηριακής πίεσης, κάτω από 100/80 mmHg. Η υπόταση αυτή δεν είναι επικίνδυνη. Το αντίθετο. Πολλές μελέτες απέδειξαν πως τα άτομα με χαμηλή πίεση πάσχουν σπανιότερα από καρδιαγγειακά νοσήματα και ζουν περισσότερο. Υπάρχουν φορές όμως που η χαμηλή πίεση δημιουργεί συμπτώματα όπως κόπωση, ωχρότητα, αίσθηση κρύου, ζάλη, ως απώλεια των αισθήσεων. Για την αποφυγή τους προτείνεται τακτική άσκηση, ενυδάτωση με χυμούς και αφεψήματα, καφές και άλλα διαλύματα με καφεΐνη.


Πασχάλης Σόφτας – Ειδικός Καρδιολόγος – Ίασμος Ροδόπης (Θεσσαλονίκης 7).

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

 
Design by Free WordPress Themes | Bloggerized by Lasantha - Premium Blogger Themes | Affiliate Network Reviews